ประวัติความเป็นมา
จากผู้เฒ่าเล่าสืบต่อกันมาในอดีตเมื่อชาวไร่ชาวนาได้ผลผลิตจากนาข้าวที่ปลูกเมื่อเก็บเกี่ยวสู่ขวัญข้าวเรียบร้อยแล้วระหว่างเริ่มว่างงานก็อยู่ในช่วงเดือนสิบชาวไทยลาวเวียงจะรักษาฮิต ๑๒คล้ายกับภาคอีสาน รักษาขนบธรรมเนียมประเพณีเคร่งครั ถือโชคลาง ถือความเชื่อ ถือผีบรรพบุรุษยึดมั่นในพุธศาสนา จึงเชื่อกันว่าหลังจากได้ผลผลิตนาข้าวจะต้องนำข้าวใหม่มาหุงทำบุญใส่บาตรอุทิศส่วนบุญกุศลให้แก่เบื้องสูงเทวดา ฟ้า ดินที่คนทั่วไปได้เพาะปลูกข้าว พืชพันธุ์ต่าง ๆได้อยู่ได้กินอุดมสมบูรณ์ และวันสำคัญที่เกี่ยวข้องที่จะมาถึงคือ บุญกลางเดือนสิบบุญแก้ห่อข้าวสารทลาว บุญข้าวสาก เพ็ญเดือนสิบ ก่อนจะถึงวันบุญข้าวสาก ๒ –๓ วัน บ้านใกล้เรือนเคียงต่างรวมกลุ่มเครือญาติช่วยกันกวนข้าวตอก ใส่โอ่ง
ใส่ไห ใส่กระบุง นิยมทำกันมาก ๆ เพราะ ๑ปี จะกวนแค่ ๑ครั้ง เท่านั้นพร้อมทั้งห่อแจกทานเพื่อนสนิทมิตรที่รักต่างบ้านอีกด้วย
ขนมกระยาสารท ขนมพญาสารท ขนมข้าวตอกที่ชาวไทยลาวเวียง เรียกกัน ส่วนประกอบได้มาจากผลผลิตของชาวไทยลาวเวียงทั้งสิ้นปัจจุบันบางคนนิยมซื้อจากท้องตลาดด้วยโลกมีการวิวัฒนาการขึ้น ส่วนประกอบมีถัว งาข้าวเม่า (ข้าวพอง) ข้าวตอกแตกน้ำตาลอ้อย หรือน้ำตาลโตนด
ปัจจุบันพัฒนามาใช้ผสมหัวกระทิ หรือผสมนมเนย ตามอัตราส่วนในอดีตไม่นิยม
เพราะเก็บได้ไม่นาน คนไทยลาวเวียง ทำบุญข้าวสาก
มีจุดประสงค์เป็นหนึ่งเดียวคือแสดงความกตัญญู ยึดมั่นในพุทธศาสนาและเป็นทาน
วันเพ็ญเดือน ๑๐วันบุญข้าวสากต่างหาบคอน
บ้างก็หิ้วปิ่นโต ตระกร้า ใบหน้าล้วนยิ้มแย้มแจ่มใส
แต่งกายสวยงามตามไปด้วยเครื่องประดับตามที่มีอยู่ ปู่ ย่า ตา ยาย แต่งกาย
ถือศีลอุโบสถ ฟังเทศน์ ฟังเทศน์ ฟังธรรม ๑ กัณฑ์ เพื่อให้สาธุชนได้ประพฤติปฏิบัติรักษาจารีตประเพณี ฟังธรรม เรื่องบุญข้าวสาก เกิดความเลื่อมใสศรัทธาในงานบุญนี้มากในวันนี้ชาวไทยลาวเวียง จะนำอาหารมาถวายพระสงฆ์ทั้งเช้าและเพลหลังจากพระฉันอาหารเพล ให้พร กรวดน้ำให้ผู้ที่ล่วงลับ จากนั้นคณะญาติจึงนำอาหารและข้าวห่อไปแก้ที่บริเวณวัดหน้าเจดีย์(ธาตุ)
หรือใต้ตนไม้ใหญ่หรือข้างกำแพงวัดที่บรรจุอัฐิไว้ แล้วจุดธูปเทียนอันเชิญดวงวิญญาณมารับเครื่องเซ่นไหว้ และเชิญผีไม่มีญาติมาร่วมรับส่วนบุญด้วยเพราะวันนี้ เชื่อว่าเป็นวันที่พระยายมปล่อยให้ ออกมารับส่วนบุญปักธูปที่ห่อข้าวที่แก้ไว้ พอธูปใกล้หมดดอก แล้วจุดธูปกล่าวลา จึงกรวดน้ำ คนยากจน
ก็จะมาหาเก็บอาหารนำไปกินเป็นการให้ทานอีกด้วย
คุณค่าของประเพณี
นับเป็นประเพณีที่มีคุณค่ามากเป็นการรวมตัวของญาติพี่น้องจะได้มีโอกาสมารวมญาติพี่น้องกันอีกครั้ง และทำอาหารและขนมตอนรับ
ขนมมักจะทำเป็นรูปแบบหรือประเพณีของบุญเดือนสิบ คือทำข้าวกระยาสารท
หรือบ้างก็เรียกว่าข้าวพญาสารท มีส่วนประกอบหลัก ๆ คือ ข้าวตอกหรือข้าวตอกแตก
ข้าวพอง ถั่งคั่ว งาคั่ว น้ำอ้อย
การสืบทอดประเพณี
แต่เดิม งานบุญสารทลาวนี้จะมีการทำข้าวห่อกันทุกครัวเรือนด้วยว่าประกอบอาชีพทำนาเป็นหลักเมื่อสังคมพัฒนาหลายครอบครัวมิได้ทำนาดังแต่ก่อน
แต่ก็ยังคงทำบุญนี้อยู่ข้าวที่เคยห่อด้วยใบตอง ได้ปรับเปลี่ยนมาเป็นการใส่ในภาชนะ
เช่น ถาด ปิ่นโตหรือกระจาดอีกทั้งส่วนประกอบการทำข้าวการข้าวกระยาสารทที่ปรุงแล้วก็มีความสนุกสนานที่เคยมีอยู่ในชุมชนลาวเวียงราชบุรีก็ห่างหายไปด้วยแต่พิธีกรรมการทำบุญเนื่องในวันสารทลาวชาวลาวเวียงก็ยังคงปฏิบัติกันอยู่สืบมาจนถึงปัจจุบัน
![]() |
| คุณตาไหว้เจ้าที่ตอนเช้า |











.jpg)
.jpg)
.jpg)


























